...

Παρ’ όλα τα σκληρά μέτρα που εξήγγειλε και ψήφισε το ΠΑΣΟΚ (και όποιος θα τύχαινε να είναι στην εξουσία, από ΝΔ μέχρι ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ) για να κατευνάσει τις μεταφυσικές απατήσεις των αγορών και των κερδοσκόπων, η Ελλάδα δανείστηκε πάλι με επιτόκιο που τσούζει. Από τα έσοδα των μέτρων, όπως μας ενημερώνουν (εδώ), το 65% θα πάει στους (που θα λέγατε;) δανειστές.
Μα τι σόι είναι αυτοί οι δανειστές όμως; Έχουν άραγε κάποια σχέση με τους κερδοσκόπους και με τις αγορές;

Αρχικά ας ξεκινήσουμε με το εξής: όλες οι έννοιες είναι αμφίσημες και είναι αμφίσημες γιατί μέσα από την αμφισημία τους προκύπτει και η δυνατότητα της πολιτικής τους διαχείρισης. Υπάρχουν όμως και αμφισημίες που δεν έχουν να κάνουν με έννοιες αλλά με μηχανισμούς. Όπως ο καπιταλιστικός μηχανισμός.
Υποστηρίζουμε δηλαδή ότι οι έννοιες όπως αγορά, κερδοσκόποι, δανειστές, ανάπτυξη κλπ είναι αμφισημίες ενός και του αυτού μηχανισμού. Η πολιτική διαχείριση των εννοιών αυτών στόχο έχουν την απόκρυψή του, ή έστω τη δυνατόν δημιουργία σύγχυσης.

Οι εθνικο-κρατικοί καπιταλισμοί αποτελούνται από τον μέσα και τον έξω συσχετισμό δυνάμεων. Στο εσωτερικό τους υπάρχει ο ταξικός συσχετισμός, ο ανταγωνισμός δηλαδή των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων (τάξεων), ενώ στο εξωτερικό υπάρχει ο ανταγωνισμός μεταξύ των διαφόρων εθνο-κρατικών καπιταλισμών. Και για να μην κατηγορηθούμε για απλοποιητικές σχηματοποιήσεις λέμε ότι υπάρχουν και οι όλες ενδιάμεσες αποχρώσεις των παραπάνω.
Προλαβαίνοντας κάποιες ενστάσεις, ομολογούμε ότι ο καπιταλισμός, πράγματι, δεν είναι μόνο ανταγωνισμός. Είναι και συνεργασία. Υπάρχουν πολλές ανταγωνιστικές πλευρές που ομαδοποιούνται για να ανταγωνιστούν αποτελεσματικότερα κάποιους από τους άλλους ανταγωνιστές. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι ο καπιταλιστικός πλανήτης είναι γεμάτος από διάφορα μπλοκ Η συγκολλητική όμως ουσία που ωθεί στην συνεργασία, ταυτόχρονα την υπονομεύει. Με άλλα λόγια, ο ανταγωνισμός ασκείται και μεταξύ και εντός των συνεργασιών.
Από αυτή τη δισυπόστατη τάση πάσχει και η ΕΕ. Σαν ΕΕ ανταγωνίζεται τους υπόλοιπους, πχ ΗΠΑ, Κίνα κλπ, αλλά και εντός της, η Γερμανία ή η Ιρλανδία ή η Ελλάδα ανταγωνίζεται η μια την άλλη.

Η συσσώρευση του χρήματος είναι πλέον τόσο τεράστια που μερικές μόνο εταιρίες έχουν τζίρο όσο το ΑΕΠ κάποιων χωρών. Στη σημερινή οικονομική κρίση είμαστε μάρτυρες ακριβώς αυτού του γεγονότος: τεράστια κεφάλαια που δεν μπορούν να επενδυθούν καταφεύγουν στην κερδοφορία μέσω των αποδόσεων των δανείων. Αυτή η δομική λειτουργία του καπιταλισμού αποτελεί μια πολιτική επιλογή. Η προτεραιότητα που δίνεται στην αποπληρωμή των τοκοχρεολυσίων σε βάρος των κοινωνικών παροχών, εκφράζει αυτή την πολιτική επιλογή: την πολιτική ανακατανομή του πλούτου. Η κερδοφορία σε αυτά τα απίστευτα μεγέθη για να είναι χορταστική πρέπει να παρασύρει ολόκληρους λαούς και εθνικο-κρατικές οικονομίες. Όπως το 2007 οι κεφαλαιοκρατικές επενδύσεις κατευθύνθηκαν σε αγαθά, όπως τρόφιμα και ύλες πρώτης ανάγκης, αυξάνοντας τις τιμές τους κατά 200% και πάνω και σηκώνοντας εξεγέρσεις σε όλο σχεδόν τον αναπτυσσόμενο κόσμο (εκεί όπου οι πιέσεις των αυξήσεων των τιμών ήταν αφόρητες στην αναπαραγωγική δυναμικότητα των προλετάριων), έτσι και τώρα, οι κεφαλαιοκρατικές επενδύσεις μην έχοντας διέξοδο κατευθύνονται σε εθνο-κρατικές οικονομίες, χτυπώντας με πρόσχημα τα ελλείμματα και δανείζοντας ακριβά. Και μην ξεχνάμε ότι η κινητήριος δύναμη του καπιταλισμού είναι η κερδοφορία.

Γυρνώντας στην αμφισημία των εννοιών του καπιταλιστικού μηχανισμού, μπορούμε να πούμε ότι αναλόγως της πολιτικής στόχευσης υπάρχει και η σχετική χρήση των εννοιών. Όταν στόχος είναι οι εντός του εθνο-κρατικού καπιταλισμού συσχετισμοί, η ταξική πάλη δηλαδή, με μορφή μεταρρυθμίσεων, η έννοια που χρησιμοποιείται είναι οι αγορές. Η μεταφυσική αυτή χρήση της αγοράς γίνεται για να αοριστοποιηθεί ο συγκεκριμένος μηχανισμός συσσώρευσης του πλούτου. Η έννοια των αγορών αντλεί την σημασία της από την ίδια την οικονομία, που μπορούμε να πούμε ότι είναι μια άρθρωση των κοινωνικών σχέσεων στο υλικό τους επίπεδο. Ταυτίζοντας την οικονομία με τις αγορές (χωρίς να αγνοούμε ότι η οικονομία είναι ενορχηστρωμένη από τις επιταγές του κεφαλαίου, χωρίς βέβαια να υποτιμούμε και την τεράστια δημιουργικότητα της κοινωνικής εργασίας) η στόχευση είναι να εσωτερικεύσει η οικονομία τις επιταγές των αγορών, δηλαδή του κεφαλαίου, που δεν είναι άλλες από την διευκόλυνση του προτσές της συσσώρευσης.
Η παρούσα διευκόλυνση του προτσές της συσσώρευσης δημιουργεί μια μεταφορά πλούτου χωρίς ιστορικό προηγούμενο, στο επίπεδο του μεγέθους αλλά και στο επίπεδο του τρόπου. Αυτός ο ενδογενής τρόπος συσσώρευσης θα πρέπει να μην γίνει αντιληπτός και να αποφευχθούν οι διάφορες αντιδράσεις που θα προκύψουν από την συνειδητοποίηση του τρόπου λειτουργίας του καπιταλισμού. Αυτή η μεταφορά του πλούτου καλύπτει το σώμα της πολιτικής της επιλογής φορώντας έναν μανδύα κατηγορηματικό δημιουργώντας μια φανταστική κατηγορία κεφαλαιοκρατών: τους κερδοσκόπους. Η πολιτική επιλογή μετουσιώνεται δηλαδή σε κερδοσκοπική διάθεση κάποιων. Με την απόδοση κακεντρέχειας στους κερδοσκόπους αποκρύπτεται ο απόλυτος και λογιστικός τρόπος λειτουργίας του ίδιου του καπιταλισμού. Την αδυναμία του να συμπεριλάβει κοινωνικούς όρους. Ή συμπεριλαμβάνει τέτοιους όρους θα είναι για να τους ισοπεδώσει.

Συνοψίζοντας, η πολιτική διαχείριση των εννοιών της κερδοσκοπίας και των αγορών, προσπαθεί να καλύψει όσο μπορεί το κεντρικό ζήτημα: τις δομικές αντιφάσεις και τα όρια του καπιταλισμού.

Στον καπιταλισμό, όπως έχουμε πει αρκετές φορές η κυριαρχία εφαρμόζεται με έναν διαμεσολαβημένο-εξωτερικοποιημένο τρόπο. Στη ίδια την βάση της παραγωγής, το κεφάλαιο είναι η διαμεσολαβημένη σχέση κυριαρχίας αφεντικού-εργάτη. Η εντεινόμενη εργασιακή εκμετάλλευση δεν τίθεται ως επιλογή του αφεντικού αλλά ως μια εξωτερική αναγκαιότητα που προκύπτει από τον αριθμητικό ισολογισμό των εσόδων και των εξόδων. Στο επίπεδο της πολιτικής, με μια αναλογία, οι πολιτικές επιλογές δεν τίθενται σαν επιλογές, αλλά σαν επιβολές από έναν εξωτερικό παράγοντα.
Έτσι και αυτή την εποχή στην Ελλάδα, οι πολιτικές επιλογές της κυβέρνησης τίθενται ως επιβολές της ΕΕ και των αγορών. Αποκρύπτεται τεχνιοτρόπως η σχέση των πολιτικών αυτών επιλογών με τον εσωτερικό εθνο-κρατικό καπιταλισμό. Θα σας φαινόταν περίεργο, αν ακούγατε ότι κερδισμένοι από τα μεγάλα επιτόκια δανεισμού των ελληνικών ομολόγων είναι και οι ελληνικές τράπεζες; Εδώ θα βρείτε ένα κείμενο που ίσως σας φανεί διαφωτιστικό.

Με λίγα λόγια, η κρίση αυτή αντικατοπτρίζει το όριο του καπιταλισμού όπως τον ξέρουμε σήμερα: καταναλωτικού καπιταλισμού. Γίνεται μια τεράστια προσπάθεια για την επιβίωσή του ανασχηματίζοντας τους όρους αναπαραγωγής της καπιταλιστικής σχέσης.


Οι εξουσίες όμως, δυστυχώς για αυτές, δεν παίζουν μόνες τους. Σε καιρούς οικονομικής κρίσης, υπάρχουν κοινωνικές διεργασίες που πολώνουν τις διάφορες πλευρές του πλοίου. Πέρα από την εμφάνιση της ακροδεξιάς και το αβαντάρισμά της από την εξουσία, υπάρχουν κινητοποιήσεις από την γενικότερη αριστερά και την εργατική τάξη. Στην κρίση επανασχηματοποιούνται οι τάξεις δείχνοντας και αναδύονται πολιτικές ευκαιρίες για τον μετασχηματισμό της κοινωνίας. Σε καιρό κρίσης, όπου συμβαίνουν κοινωνικοί μετασχηματισμοί, το κύριο ζήτημα είναι η κατεύθυνση αυτών των μετασχηματισμών.

Επειδή η ταξική συνείδηση είχε πάει διακοπές με δάνεια και με πιστωτικές, κάρτες η επανασχηματοποίησή της είναι σχετικά βραδεία. Είναι εύλογη η αμυντική της στάση απέναντι στις επιθέσεις που δέχονται κοινωνικά κεκτημένα δεκαετιών.
Το κυριότερο όμως ζήτημα της εργατικής τάξης είναι να ξεπεράσει την αμυντικού τύπου κινητοποίησή της και να προβάλει αιτήματα καθολικά και επιθετικά. Το ζήτημα δεν είναι οι μισθοί των δημοσίων. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι στον ταξικό ανταγωνισμό οι τάξεις είναι σύνολα. Και όταν οι τάξεις δεν αντιλαμβάνονται τον «εαυτό» τους ως τέτοια, όταν τα αιτήματά τους δεν είναι καθολικά, παίζουν γκολφ με σπασμένο μπαστούνι.
Οι κινητοποιήσεις θα πρέπει να μεταμορφωθούν από αμυντικές σε επιθετικές. Θα πρέπει να ανοίξουν αρχικά αγώνες για την μείωση της εργάσιμης ημέρας (πχ σε τέσσερις ώρες χωρίς μείωση των αποδοχών) και την ένταξη όλων των μεταναστών, όσων ήρθαν και όσων θα έρθουν, στους κόλπους της τάξης με πλήρη δικαιώματα και να αρχίσει να παράγεται κοινωνικός πλούτος, υλικός και άυλος.

Επίσης θα πρέπει να αρχίσουμε να διαχωρίζουμε τον κρατικό μηχανισμό από τις δημόσιες υπηρεσίες. Οι δημόσιες υπηρεσίες πρέπει να προσεγγίζονται ως σχηματισμοί που συγκεντρώνουν τον κοινωνικό πλούτο, τον αυξάνουν και τον ανακατανέμουν προς όλους χωρίς διακρίσεις. Οι δημόσιες υπηρεσίες πρέπει να αποκτήσουν πάλι τον ταξικό τους χαρακτήρα: οι δημόσιοι σχηματισμοί των προλετάριων ως απάντηση στο κράτος των αφεντικών.

Ας μην γελιόμαστε, τα μέτρα αυτά είναι μόνο η αρχή. Όσο ο καπιταλισμός δεν θα βρίσκει διέξοδο για έναν νέο κύκλο ανάπτυξης, τόσο η κερδοφορία θα επιτυγχάνεται με την πολιτική ανακατανομή του πλούτου μέσω πακέτων σωτηρίας προς τις τράπεζες και τις μεγάλες επιχειρήσεις, τα οποία θα χρηματοδοτούνται από την φορολογία της εργατικής τάξης και τις περικοπές του βιοτικού τους δημόσιου και ιδιωτικού επιπέδου, από την διοχέτευση κοινωνικού πλούτο προς τον ιδιωτικό τομέα. Ίσως τελικά ο επόμενος κύκλος ανάπτυξης του καπιταλισμού να στηρίζεται ακριβώς σε αυτή την πολιτική ανακατανομή του πλούτου.
Όπως διαγράφεται ήδη, αυτή η ανάπτυξη θα περάσει πάνω από τα κορμιά μας, όπως περνούσαν χρόνια τώρα οι διάφορες προηγούμενες αναπτύξεις πάνω από τα κορμιά των άλλων.