Η απουσία τόκων «θωράκισε» τα οικονομικά συστήματα των ισλαμικών χωρών. 
Σε μία εποχή που όλες οι μοντέρνες οικονομίες στενάζουν κάτω από τη θύελλα της οικονομικής κρίσης, ένα μοντέλο που μέχρι πρότινος θεωρούνταν ως αναχρονιστικό φαίνεται ικανό να επιβιώσει: ο λόγος για τα οικονομικά συστήματα των ισλαμικών χωρών.
Η βασική διαφορά ανάμεσα στο ισλαμικό και το δυτικό σύστημα είναι ουσιαστικά η απουσία του χαρακτηριστικού που θεωρούνταν παραδοσιακά ως το «κύριο όπλο» των δυτικών οικονομιών: οι τόκοι. Το Ισλάμ απαγορεύει την ύπαρξη και εκμετάλλευση τόκων.
Αν και εκ πρώτης όψεως κάτι τέτοιο φαντάζει ως τροχοπέδη, πλέον κάποιοι αναλυτές διαφωνούν: «οι μεγαλύτερες ισλαμικές τράπεζες πλέον βρίσκονται σε μια πολύ σταθερότερη θέση από ότι οι μεγαλύτερες αμερικανικές» είπε σχετικά σε συνέντευξή της προς το ρωσικό πρακτορείο Bigness.ru η αναλύτρια Ζαρίνα Σαΐντοβα, της Finnam Investment Company.
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ισλαμικού συστήματος, που το διαφοροποιεί από το αντίστοιχο δυτικό, είναι η ισότητα: η ισλαμική οικονομία δε βασίζεται στην αρχή της επίτευξης του μεγαλύτερου δυνατού κέρδους: το χρήμα θεωρείται ως μέσον ανταλλαγής «πραγματικών» προϊόντων, όχι σαν κάτι του οποίου η διαχείριση/ εκμετάλλευση (μέσω των τόκων και των περίπλοκων επενδυτικών προγραμμάτων) μπορεί να οδηγήσει σε επίτευξη οικονομικής ευημερίας. Στο ισλαμικό σύστημα, το χρήμα χρησιμοποιείται για να διευκολύνει την κυκλοφορία «απτών» προϊόντων και υπηρεσιών, κάτι το οποίο ευνοεί και αναζωογονεί μια παραγωγική οικονομία- σε καμία περίπτωση δεν παρατηρείται η αποστασιοποίηση από την «πραγματική οικονομία» που παρατηρήθηκε στο δυτικό κόσμο. Επίσης αφήνει εκτός ολόκληρο το οικοδόμημα των περίπλοκων οικονομικών υπολογισμών/ υποθέσεων και ρίσκων που αποτελεί στοιχείο «εκ των ουκ άνευ» της Δύσης: η Σαρία απαγορεύει την αβεβαιότητα ή την ασάφεια στα συμβόλαια ή την απόκρυψη πληροφοριών, ενώ παράλληλα επιτάσσει το «παιχνίδι εκ του ασφαλούς» - οι τράπεζες διαφυλάσσουν τα κεφάλαιά τους αντί να τα χρησιμοποιούν με σκοπό την επίτευξη αστρονομικών κερδών. Όσον αφορά τις υπηρεσίες υποθηκών, στο ισλαμικό μοντέλο υπαγορεύει τα εξής: η τράπεζα και ο πελάτης συμφωνούν σε συγκεκριμένο ύψος δανείου, περίοδο αποπληρωμής και την τελική τιμή του ακινήτου πριν ο πελάτης πάρει τα χρήματα. Αν ο πελάτης δεν μπορεί να αποπληρώσει το ακίνητο, τότε αυτό θα μπει σε δημοπρασία και τα κέρδη θα μοιραστούν ανάμεσα στην τράπεζα και αυτόν. Κατ' επέκτασιν, και οι δύο πλευρές φέρουν ευθύνες- κάτι το οποίο αποτελεί άλλωστε γενικότερο χαρακτηριστικό του ισλαμικού συστήματος. Δεν είναι τυχαίο πως άλλωστε πως κάποιοι δυτικοί αναλυτές έχουν αρχίσει να υιοθετούν τέτοιες απόψεις: κατά τον καθηγητή Κένεθ Ρόγκοφ του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, «σε έναν ιδεατό κόσμο, η ισότητα όσον αφορά τους δανεισμούς και οι άμεσες επενδύσεις θα έπαιζαν έναν πολύ σημαντικό ρόλο [στη λειτουργία της οικονομίας]».
Σχετικά με τον κοινωνικό ρόλο των οικονομικών ιδρυμάτων, η Σαρία επιτάσσει πως είναι υποχρέωσή τους να συνεισφέρουν στην κοινωνική πρόοδο: οικονομικά μεταφράζεται ως συνεχή παροχή (ατόκων) κεφαλαίων με σκοπό την ανάπτυξη του κοινωνικού συνόλου, ενώ ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στο θέμα της αποταμίευσης με σκοπό την εξασφάλιση της συνταξιοδότησης.
«Αξίζει να σημειωθεί πως τα χρέη που επιβαρύνουν τις μεγαλύτερες ισλαμικές τράπεζες…είναι πολύ μικρότερα από ότι τα αντίστοιχα των αμερικανικών» συμπλήρωσε η κ. Σαΐντοβα.
Αυτό φυσικά δε σημαίνει πως ο ισλαμικός κόσμος έχει μείνει ανεπηρέαστος από την οικονομική κρίση. Πολλές από τις χώρες που τον αποτελούν βασίζονται στις εξαγωγές πετρελαίου για τη λειτουργία της οικονομίας τους, και οι διακυμάνσεις στις τιμές είχαν τις επιπτώσεις τους- ενώ σημαντικά πλήγματα επέφεραν στις εν λόγω οικονομίες και οι μαζικές περικοπές θέσεων εργασίας, ένα φαινόμενο το οποίο παρατηρήθηκε σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, σε καμιά περίπτωση οι ζημιές δεν ήταν αντίστοιχες αυτών που σημειώθηκαν στη Δύση.
www.kathimerini.grμε πληροφορίες από Pravda.ru, Sunday's Zaman, islameconomic.com, bigness.ru
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου