Αλλάχ δολάρ!

Διαβάστε πρώτα (εδώ).

Θα ξεκινήσω με μια αναφορά στον Οριενταλισμό, όρο που ο Said έδωσε σε μια ιστορική διαδικασία ομογενοποίησης ολόκληρων ετερογενών περιοχών της Ανατολής. Χαρακτηριστικά λέει: ο Οριενταλισμός δεν είναι παρά ένα σύνολο ψεμάτων και μύθων που, αν έπρεπε να ειπωθεί η αλήθεια για αυτούς, απλώς θα εξανεμιζόταν….και ο Οριενταλισμός έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία ως σημείο της ευρωατλαντικής κυριαρχίας πάνω στην Ανατολή από ό,τι ως λόγος αλήθειας σχετικά με την Ανατολή. Λίγο παρακάτω καταλήγει: Ο Οριενταλισμός δεν είναι μια ευρωπαϊκή αεροφαντασία σχετικά με την Ανατολή, αλλά ένα δημιουργημένο σώμα θεωρίας και πρακτικής στο οποίο, για πολλές γενιές, έχουν γίνει σοβαρές υλικές επενδύσεις.

Το δημιουργημένο σώμα θεωρίας που λέει ο Said, εγώ θα το έλεγα απλώς ιδεολογία. Οι δυτικοί δηλαδή έχουν δημιουργήσει μια ιδεολογία γύρω από το θέμα της Ανατολής για να μπορέσουν να υλοποιήσουν την κυριαρχία (αυτό σημαίνει η υλική επένδυση) τους, που έχει μεγάλη ιστορία: μπαχάρια, φυτείες, δούλοι …

Στις μέρες μας, η «σύγκρουση των πολιτισμών», η θεωρία του προσφάτως αποθανόντα Χάντιγκτον, είναι η ιδεολογία που θα στήριζε (μάλλον στηρίζει) την προσπάθεια πραγματοποίησης μιας νέας αποικιοκρατίας. Θυμάστε μετά την πτώση του «υπαρκτού σοσιαλισμού»; Η δύση θεώρησε ότι ο κόσμος της ανήκει. Για την ακρίβεια όχι η δύση, αλλά τα αφεντικά της δύσης, τα οποία έπρεπε να πείσουν με κάποιον τρόπο τους υποτελείς τους ότι ο πόλεμος (πολλοί μάλλον) που θα άνοιγε δεν θα αφορούσε την κυριαρχία. Κάπως αλλιώς έπρεπε να ονομαστεί η πολεμική διαμάχη. Και το βρήκαν: είναι ο πολιτισμός διάολε που μας φέρνει σε αντιπαλότητα. Ο ορθολογισμός ενάντια στον ανορθολογισμό. Η δημοκρατία ενάντια στα ανελεύθερα καθεστώτα. Η σεξουαλική ελευθερία ενάντια στην σεξουαλική κακοποίηση. Η δικαιοσύνη ενάντια στην αυθαιρεσία. Και φυσικά, η τάξη ενάντια στην τρομοκρατία.

Σε γενικές γραμμές όμως και παρά το πείσμα των αφεντικών να μας πείσουν, η μόνη αντιπαλότητα που μπορεί να δει κάποιος ανάμεσα στους δυτικούς και στους ανατολικούς είναι σε αυτό: ελεύθερη αγορά ενάντια στην κοινοτική ιδιοκτησία. Κι όμως, κάποιοι αρνήθηκαν να ανοίξουν τις αγορές τους στην επέλαση του νέο-φιλευλεθερισμού. Δείτε τον τελευταίο καιρό για παράδειγμα με το πετρέλαιο: ο έλεγχός του από τον ΟΠΕΚ και από εθνικούς-δημόσιους φορείς είναι το χειρότερο και το μισητότερο πράγμα για τον νέο-φιλευλεθερισμό.

Επιστρέφοντας στον Μανδραβέλη, μετά από αυτή τη μικρή και πολύ γενική απόδοση της κατάστασης, δεν μπορούμε να τον κατηγορήσουμε για τίποτα άλλο παρά μόνο για «εφαρμοσμένη ιδεολογία» της δυτικής κυριαρχίας (ή αλλιώς: η ανωτερότητα του δυτικού πολιτισμού!!!).

Η ιδεολογία αυτή είναι διπλής κατεύθυνσης: με τον ίδιο τρόπο που ομογενοποιείται το «οι Άλλοι» ομογενοποιείται και το «Εμείς».

Εμείς οι δυτικοί λέει ο Μανδραβέλης, τσουβαλιάζοντας φασίστες με αριστερούς. Διαγράφοντας ολόκληρες περιόδους φανατισμών, μαυρίλας και ανελευθερίας. Εμείς οι δυτικοί, λέει, βάζοντας στον ίδιο όρο όλα τα παράγωγα ενός, όχι και πολύ ομοιογενούς, πολιτισμού, του δυτικού.

Αλλά ας παρακολουθήσουμε την ανωτερότητα του Μανδραβέλη σε σχέση με τον Αμπντουλάχ.

Αφού, λοιπόν, λέει ο Μανδραβέλης, υπήρξε αυθαιρεσία ενός αστυνομικού στο συμβάν του Κορανίου, αυτός κανονικά θα έπρεπε να τιμωρηθεί για καταστροφή ξένης περιουσίας, όχι για το αν έσχισε ένα χαρτί που κάποιοι θεωρούν ότι είχε θεόπνευστα λόγια γραμμένα.

Με άλλο λόγια, ο Αμπντουλάχ στεναχωριέται για αυτό που γράφει το χαρτί, ενώ ο Μανδραβέλης στεναχωριέται για το ίδιο το χαρτί.

Αλλά. είναι η ίδια ιερότητα (θυμηθείτε τις αντιδράσεις για τις σπασμένες βιτρίνες του Δεκέμβρη) η μία εστιασμένη στον ιδεαλισμό και η άλλη στον υλισμό. Κατά τον Μανδραβέλιο πολιτισμό η ιεροσυλία δεν είναι η προσβολή των πεποιθήσεων αλλά η προσβολή της ιδιοκτησίας. Όπως και να έχει, και τα δύο είναι ο κλασικός Καντιανός ορισμός της ετερονομίας.

Αλλά η ανωτερότητα πάει πιο μακριά: οι ανατολίτες έχουν ως ιερό το κοράνι, ενώ οι δυτικοί έχουν ως ιερό τον ίδιο τον άνθρωπο. Αλλά ας μας απαντήσει ο Μανδραβέλης: αφού είναι ιερός ο άνθρωπος γιατί ο πολιτισμός ΜΑΣ έχει τόσες μηχανές θανάτου και καταπίεσης; Ας μας απαντήσει πόσο ιεροί είναι όλοι αυτοί οι φονευμένοι από τις δυτικές πολεμικές επιχειρήσεις;

Ο δυτικός πολιτισμός, όπως κάθε πολιτισμός της καταπίεσης, δημιουργεί μορφές θεσμών που να τίθενται οι ίδιοι οι θεσμοί ως εξωτερικοί από την κοινωνία (όπως καλά μας το έδειξε ο Καστοριάδης). Ιστορικά, η πιο δυνατή τέτοια μορφή ήταν η επιβολή από κάποιον θεό. Μετά ήρθε ο καπιταλισμός και έθεσε σαν εξωτερική λειτουργία της κοινωνίας το ΚΕΡΔΟΣ και την ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Το κέρδος και η ανάπτυξη είναι το άβατο, το ιερό, η ψυχή του δυτικού καπιταλισμού. Ο δυτικός πολιτισμός, κατά τον Μανδραβέλη, σέβεται περισσότερο τους ανθρώπους από τα ιερά. Αλλά πόσο αληθεύει αυτό, όταν καταμεσής της κρίσης, εις το όνομα του κέρδους και της ανάπτυξης, γίνονται όσα γίνονται εις βάρος όλων των εργατών (ή μήπως δεν είναι άνθρωποι αυτοί; Μπορεί και όχι).

Για να κλείνω: οι μεταναστεύσεις στις οποίες αναφέρεται ο Μανδραβέλης είχαν, οι περισσότερες, ως αιτίες κλιματικές αιτίες. Σήμερα είναι οικονομικές (και κλιματικές βέβαια, αλλά συσχετισμένες με την οικονομική δραστηριότητα του καπιταλισμού). Όσοι μεταναστεύουν, το κάνουν γιατί ο καπιταλισμός το επιβάλει. Είναι ακόμα μια εσωτερική αντίφαση του καπιταλισμού: δημιουργεί συνθήκες απόλυτης μετανάστευσης ενώ χρειάζεται ένα πολύ μικρό μέρος.

Όπως και να έχει πάντως: αν θέλουμε να θεωρηθούμε ως δυτικοί, με την έννοια που δίνει ο Μανδραβέλης, θα πρέπει να γίνουμε προσβλητικοί στις πεποιθήσεις του δυτικού καπιταλισμού: να προσβάλουμε, πρακτικά, την ιερότητά του. Το κέρδος, την ιδιοκτησία και φυσικά την πανοπλία αυτών: τον κρατικό μηχανισμό.