Το ρίσκο και το τίμημα

Το ρίσκο και το τίμημα, Του Αλεξη Παπαχελα (εδώ).

Ο καθεστωτικός δημοσιογράφος μας μάς ψιθυρίζει στο αυτί (οι τονισμοί δικοί μου):

Οσο σκληρό και αν ακούγεται, η σοφία του καπιταλιστικού μοντέλου βασίζεται στην αρχή ότι το «σύστημα» πρέπει πού και πού να αφήνει κάποιους να πέφτουν έξω ή τέλος πάντων να πληρώνουν για λανθασμένα ρίσκα που πήραν.

Πόσο καλά ξέρει να κρύβει τα πράματα!!! Με το που και που κρύβει ένα δομικό χαρακτηριστικό του καπιταλισμού: την επέκταση, και ακόμα ένα, την συσσώρευση.
Η επέκταση, προϋποθέτει καινούρια, παρθένα εδάφη. Νέα εδάφη, δηλαδή, νέους τομείς που να δημιουργούν αγορά. Ό,τι κοινωνικό μπορεί να υπάρξει πρέπει να υπαχθεί στην καπιταλιστική σχέση: όλες οι ανθρώπινες δηλαδή σχέσεις πρέπει να γίνουν καπιταλιστικές σχέσεις. Σχέσεις μεταξύ προϊόντων και αφεντικών.
Ό,τι φυσικό μπορεί να υπάρξει πρέπει να υπαχθεί στον καπιταλιστικό τρόπο εκμετάλλευσης: όλοι οι φυσικοί πόροι πρέπει να είναι εμπορεύσιμοι.
Όλα τα παραπάνω προφανώς έχουν τα όριά τους. Και όταν ο καπιταλισμός σκουντουφλά στα όριά του τότε εισέρχεται σε κρίση. Δεν το θέλει αλλά συμβαίνει ως ενδογενής αδυναμία του. Τι; Αδυναμία; Μα η σοφία του καπιταλιστικού συστήματος... Το καπιταλιστικό σύστημα δεν έχει σοφία: η ψυχή του είναι η επικράτηση. Τίποτα παραπάνω τίποτα λιγότερο. Επικράτηση μέσα σε ένα στίβο ανταγωνισμού. Το που και που του παπαhellα είναι μια εσκεμμένη απόκρυψη του δομικού σφάλματος του καπιταλισμού. Γιατί τί σημαίνει που και που; Όταν γουστάρει; Και πότε γουστάρει; Και για πόσο θα γουστάρει; Δεν μας το λέει αυτό.
Αφήνει κάποιους να πέσουν... να πέσουν από το μπαλκόνι; Ή να πέσουν από μια κοινωνική τάξη σε μια άλλη; Και αυτοί οι κάποιοι είναι όσοι έχουν κάνει λανθασμένα ρίσκα μας λέει. Στην ιστορία του καπιταλισμού και των κρίσεών του συνήθως άλλοι την πληρώνουν: οι προλετάριοι που ποτέ δεν έχουν πάρει ούτε το παραμικρό ρίσκο. Οι προλετάριοι που στο μόνο που έχουν φταίξει είναι (παθητικά) που γεννήθηκαν από λάθος μήτρα σε λάθος χρόνο και σε λάθος τόπο [και (ενεργητικά) που δεν ρίχνουν μια φάπα σε όλους αυτούς τους καταληστευτές]. Με αυτό αποκρύπτεται το γεγονός ότι η δομή του κρατικού μηχανισμού και της "πολιτικής" ηγεσίας ως θεματαφύλακας του "αόριστου" καπιταλισμού πριμοδοτούν συγκεκριμένους κύκλους συμφερόντων: που σημαίνει ότι ό,τι μαλακία και να έχουν κάνει (λανθασμένα ρίσκα) κάποιος θα είναι εκεί για να τους σώσει. Άρα το κάποιους δεν είναι κάποιους. Είναι όλοι οι άλλοι εκτός από αυτούς που "αβαντάρει" το κράτος ως διαχειριστής των κοινωνικών σχέσεων. Αυτό το λέει λίγο παρακάτω:

Ούτε οι μέτοχοί τους, ούτε και τα στελέχη θα τιμωρηθούν, γιατί το κράτος αναλαμβάνει πλήρως να καλύψει τα ρίσκα τους.

Αλλά θεωρεί ότι ένα τέτοιο μοντέλο δεν είναι βιώσιμο. Ο κρατικός παρεμβατισμός είναι κακός. Είναι κακός μόνο όσο δεν αφήνει το κεφάλαιο να ρυθμίσει μόνο του τις υποθέσεις του. Αλλά αυτό το κεφάλαιο πως παράχθηκε; Το κράτος δεν συνέβαλε στην συσσώρευση του πλούτου;

Παρακάτω όμως ο παπαχελάς μας εκπλήσσει:

Το σύστημα αναπτύσσεται, κάνει υπερβολές, φτάνει στα άκρα, «καίγεται» και ξαναγεννιέται μέσα από την καταστροφή όσων έκαναν μοιραία λάθη.

Μας εκπλήσσει εν μέρει. Άρα ξέρει ότι ο καπιταλισμός φτάνει στα άκρα. Αλλά μας λέει ότι αυτό γίνεται επειδή κάποιοι έκαναν λάθη. Πάλι τα ίδια.
Το παραπάνω είναι περιγραφή μιας αλληλουχίας καταστάσεων του καπιταλισμού. Στον καπιταλισμό κανένας δεν κάνει μοιραία λάθη. Όλα επιτρέπονται, σχεδόν. Στον καπιταλισμό απλώς δεν επικρατούν όλοι. Και το σύστημα καίγεται γιατί έχει φτάσει στα άκρα του όχι επειδή κάποιοι έκαναν μοιραία λάθη, αλλά γιατί έχει φτάσει στο όριο της εκμετάλλευσης (και για αυτό πιέζει για χαμηλότερους μισθούς και για αυτό προβαίνει σε απολύσεις). Γιατί ο πλούτος έχει συσσωρευτεί, έχει συγκεντρωθεί. Δεν έχει άλλα περιθώρια κέρδους. Δεν μπορεί να κερδίζουν πολλοί, τα πράματα υποχωρούν ώσπου να επικρατήσουν πραγματικά λίγοι.

Τέλος:

Το κράτος πρέπει τέλος να προστατεύσει τους αδύναμους και να επιτελέσει τον κοινωνικό του ρόλο. Το κράτος δεν πρέπει να μπλέκεται με τις δουλειές του κεφαλαίου. Έτσι λένε οι φιλελεύθεροι.

Πρέπει να προστατεύει τους αδύναμους: πως; Προλεταριοποιόντας τους;
...και να επιτελέσει τον κοινωνικό του ρόλο: όταν εξεγείρονται οι προλετάριοι δηλαδή να φυλάει την τάξη και την ασφάλεια. Με άλλα λόγια να χύνει αίμα για να διατηρηθεί ένα σοφό σύστημα. Ένα σύστημα που είναι για λίγους (και για αυτό είναι σοφό).